“వినాయక చవితి వ్రత మహత్యం – గణపతి వ్రతకథ, ప్రాముఖ్యత మరియు మంత్రాలు”

వినాయక చవితి వ్రత మహత్యం

ప్రతి సంవత్సరం భాద్రపద శుద్ధ చవితి రోజు మనందరం ఎంతో భక్తిశ్రద్ధలతో జరుపుకునేది వినాయక చవితి. ఈ రోజు గణపతిని పూజించడం, ఆయనను ఇంటికి ఆహ్వానించడం, లడ్డూలు పెట్టడం, పూలతో అలంకరించడం మనందరికీ తెలిసిన సంప్రదాయం. కానీ ఈ వినాయక వ్రతం వెనుక దాగి ఉన్న గొప్పతనం, పురాణ కథలు, వ్రత మహత్యం గురించి లోతుగా ఆలోచిస్తే అది ఒక సాధారణ పండుగ కాదని, ఆధ్యాత్మికత, మనసు ప్రశాంతత, జీవన విధానం అన్నింటినీ కలిపి చూపించే ఒక పవిత్ర వ్రతం అని మనకు తెలుస్తుంది.

వినాయక వ్రతం అంటే కేవలం ఒక పూజాచర్య మాత్రమే కాదు, అది ఒక మహత్యం, అది ఒక జీవన బోధ, అది ఒక విశ్వాసానికి ప్రతీక.

వ్రత మహత్యం – విశ్వాసం

ప్రపంచంలో ప్రతి పనిని ప్రారంభించే ముందు “ఓం శ్రీ గణేశాయ నమః” అని చెప్పడం ఒక చిన్న అలవాటు కాదు – అది ఒక విశ్వాసం. మన పెద్దలు ప్రతి పని మొదలుపెట్టే ముందు గణపతి పేరు చెప్పమని చెబుతారు. ఎందుకంటే ఆయననే విఘ్నాలను తొలగించే దేవుడు అని నమ్మకం.

ఏది మొదలుపెట్టినా, గణపతి ఆశీస్సులు ఉంటే ఆ పని విజయవంతమవుతుందని అనుభవాల ద్వారా తరతరాలుగా మనకు చేరిన జ్ఞానం. ఈ విశ్వాసమే వినాయక వ్రత మహత్యానికి మూలం.

గణపతి జననకథ

పురాణాలలో వినాయకుని జననకథ ఎంతో ఆసక్తికరంగా ఉంది. పార్వతీ దేవి తన శరీరపు తురుపుతో ఒక చిన్న బొమ్మను చేసి దానికి జీవం పోసింది. ఆ బొమ్మే గణపతి. తల్లి మాటలు మాత్రమే వినే ఆ బిడ్డకు ఒకరోజు శివుడు రాగా అనుకోకుండా గొడవ జరిగింది. చివరికి శివుడు ఆయన తలను నరికి వేశాడు.

పార్వతీ దేవి ఆవేదనతో ఆకాశాన్నే కంపించేలా ఆర్తనాదం చేయగా, శివుడు పశ్చాత్తాపం చెంది ఏనుగు తలను తీసుకువచ్చి గణపతికి అమర్చాడు. అప్పటినుంచే ఆయనను “గజాననుడు”గా పిలుస్తారు. ఆ సంఘటన నుంచే ఆయనకు విశ్వంలో ప్రత్యేక స్థానం దక్కింది.

ఈ కథలో దాగి ఉన్న లోతైన అర్థం ఏమిటంటే – మన జీవితంలో విఘ్నాలు తప్పక వస్తాయి. కానీ విశ్వాసం, క్షమ, ప్రేమ ఉంటే వాటిని అధిగమించవచ్చు. గణపతి రూపమే దానికి సంకేతం.

వ్రత మహత్యం – పురాణాధారాలు

బ్రహ్మవైవర్త పురాణం, ముద్గల పురాణం వంటి పలు పురాణాల్లో వినాయక వ్రత మహత్యం వివరించబడింది.

ఒకప్పుడు దేవతలు, ఋషులు బ్రహ్మదేవుని దగ్గరికి వెళ్లి అడిగారు –
“ఈ లోకంలో మనుషులు విఘ్నాలతో, కష్టాలతో ఇరుక్కుపోతున్నారు. వారిని రక్షించడానికి ఏదైనా సులభ మార్గం ఉందా?” అని.

అప్పుడు బ్రహ్మదేవుడు చెప్పాడు –
“వినాయక వ్రతం చేసిన వారికి అన్ని విఘ్నాలు తొలగిపోతాయి, సుఖశాంతులు లభిస్తాయి, సంపద, ఆయుష్షు పెరుగుతుంది” అని.

వినాయకుడు – చంద్రుని శాపకథ

ఒకసారి గణపతి కొత్తగా చేసిన లడ్డూలు తింటూ వెళ్తున్నాడు. పొట్ట బరువుగా ఉండటం వల్ల ఎడతెగకుండా నడవలేక ఇబ్బంది పడుతుండగా చంద్రుడు ఆ దృశ్యాన్ని చూసి నవ్వేశాడు.

గణపతి కోపగించి చంద్రుణ్ణి శపించాడు –
“నన్ను చూసి నవ్వినందుకు నిన్ను చూసిన వారందరూ అపవాదకు గురవుతారు” అని.

ఈ శాపం వల్ల లోకంలో కల్లోలం మొదలైంది. చివరికి చంద్రుడు క్షమాపణలు కోరగా గణపతి శాపాన్ని తగ్గించి –
“భాద్రపద శుద్ధ చవితి రోజు నా వ్రతం చేసేవారు చంద్రుణ్ణి నమస్కరిస్తే వారికి అపవాదం ఉండదు” అని అన్నాడు.

ఈ కథ మనకు చెబుతున్నది – వినాయక వ్రతం ద్వారా అపశ్రుతులు, అపవాదలు తొలగిపోతాయని.

వ్రత విధానం మరియు పత్రి పూజ

వినాయక వ్రతం చేసే విధానం కూడా ఒక మహత్యమే.

• గణపతి విగ్రహాన్ని ఇంటికి తీసుకువచ్చి ప్రతిష్టించడం

• పువ్వులు, ఆకులు, దుర్వా గడ్డి, మోడకాలు సమర్పించడం

• మంత్రాలు జపించడం, కథలు వినడం

ఇవన్నీ కలిపి ఒక ఆధ్యాత్మిక వాతావరణాన్ని సృష్టిస్తాయి.

ప్రత్యేకత – 21 పత్రి సమర్పణ
వినాయక వ్రతంలో 21 రకాల ఆకులు సమర్పించడం ప్రత్యేకం. ఇది ప్రకృతికి మనం చూపే కృతజ్ఞత అని చెప్పవచ్చు. ప్రతి ఆకు ఒక ప్రత్యేకతను సూచిస్తుంది –

• ఒక ఆకు ఆయుష్షు పెంపు,

• ఇంకొకటి ఆరోగ్య రక్షణ,

• మరొకటి సంపద,

• ఇంకొకటి సుఖశాంతి.

అందుకే పత్రి పూజ వినాయక వ్రతంలో ప్రధానమైనది.

వ్రత ఫలితాలు

• విద్యార్థులు ఈ వ్రతం చేస్తే జ్ఞానం పెరుగుతుందని, పరీక్షల్లో విజయాలు సాధిస్తారని నమ్మకం.

• వ్యాపారులు వ్రతం చేస్తే వారి వ్యాపారం సాఫీగా నడుస్తుందని నమ్మకం.

• కుటుంబాలు వ్రతం చేస్తే వారి ఇళ్లలో శాంతి నెలకొంటుందని, విఘ్నాలు తొలగిపోతాయని అనుభవం.

వినాయక వ్రతం కేవలం ఆధ్యాత్మిక ఫలితాలు ఇవ్వడం మాత్రమే కాదు –

• కుటుంబంలో ఏకత్వం,

• ఆనందం,

• కలిసికట్టుగా ఉండే భావనను పెంచుతుంది.

ఇంట్లో గణపతి పూజ చేస్తే కుటుంబం అంతా కలసి కూర్చుంటారు. అందరూ కలిసి పూజ చేస్తారు, మోడకాలు తింటారు, కథలు వింటారు. ఈ సమిష్టి భావనే కుటుంబంలో బంధాలను బలపరుస్తుంది.

ఆచమన కేశవ నామములు

ఓం కేశవాయ స్వాహా (అనుచు – జలపానము చేయవలెను)

ఓం నారాయణాయ స్వాహా (అనుచు – జలపానము చేయవలెను)

ఓం మాధవాయ స్వాహా (అనుచు – జలపానము చేయవలెను)

ఓం గోవిందాయ నమః (అనుచు – ఎడమ చేతిని కుడి అరచేతితోను)

ఓం విష్ణవే నమః (అనుచు – కుడి చేతిని ఎడమ అరచేతితోను కడుగుకొనవలెను)

ఓం మధుసూదనాయ నమః (అనుచు బొటన వేలితో పై పెదవిని)

ఓం త్రివిక్రమాయ నమః (అనుచు బొటన వేలితో క్రింది పెదవిని)

ఓం వామనాయ నమః (అనుచు శిరమున జలము చల్లుకొనవలెను)

ఓం శ్రీధరాయ నమః (అనుచు శిరమున జలము చల్లుకొనవలెను)

ఓం హృషీకేశాయ నమః (అనుచు ఎడమ అరచేతిపైనను )

ఓం పద్మనాభాయ నమః (అనుచు రెండు పాదముల పైనను)

ఓం దామోదరాయ నమః (అనుచు శిరము పైన నీరు చల్లుకొనవలెను)

ఓం సంకర్షణాయ నమః (అన్ని వేళ్ళు ముడిచి ఆ వేళ్ళ మొదళ్ళతో గడ్డమును తాకవలెను)

ఓం వాసుదేవాయ నమః (అనుచు ఎడమ ముక్కును)

ఓం ప్రద్యుమ్నాయ నమః (అనుచు కుడి ముక్కును అంగుష్ఠ (బొటనవేలు) తర్జనులతో (చూపుడు వేలు) తాకవలెను)

ఓం అనిరుద్ధాయ నమః (అనుచు ఎడమ కన్నును)

ఓం పురుషోత్తమాయ నమః (అనుచు ఎడమ చేతిని )

ఓం అధోక్షజాయ నమః (అనుచు ఎడమ చేతిని)

ఓం నారసింహాయ నమః (కుడి చేతిని అంగుష్ఠ (బొటనవేలు) అనామికలతో (ఉంగరం వేలు) తాకవలెను

ఓం అచ్యుతాయ నమః (అనుచు నాభిని అంగుష్ఠ కనిష్ఠికలతో (బొటన చిటికెన వేళ్ళతో) తాకవలెను)

ఓం జనార్దనాయ నమః (అనుచు అరచేతిని హృదయమునకు ఆనించాలి)

ఓం ఉపేంద్రాయ నమః (అనుచు శిరమును కరాగ్రముతో తాకవలెను)

ఓం హరయే నమః (అనుచు బాహు మూలములను వేళ్ళను ముడుచుకొని తాకవలెను)

భూతోచ్ఛాటనము

ఉత్తిష్టంతు భూతపిశాచాః ఏతే భూమి భారకాః

ఏతేషా మవిరోధేన బ్రహ్మకర్మ సమారభే

శ్లోకము చదివి – అక్షతలు కొన్ని వాసన చూసి ఎడమచేతి ప్రక్కనుండి వెనుకకు వేసుకోవాలి.

అథః ప్రాణాయామః (కుడి చేతి బొటన వ్రేలు, మధ్య వ్రేలులతో రెండు నాసికాపుటములను బంధించి)

ఓం భూః, ఓం భువః , ఓం  సువః, ఓం మహః ఓం జనః, ఓం తపః , ఓగ్0 సత్యం, ఓం తత్సవితుర్వరేణ్యం, భర్గో దేవస్య ధీమహి, ధీయోయనః ప్రచోదయాత్
ఓం ఆపో జ్యోతి రసోమృతం బ్రహ్మ భూర్భువస్సువరోం, (మూడు సార్లు జపించవలెను)
అనంతరం అక్షతలు తీసుకుని సంకల్పం చెప్పుకొనవలెను

కలశపూజ

కలశం, అంటే గంధము, కుంకుమతో అలంకరించిన నీటి పాత్ర, కు అక్షతలు, పుష్పము వేసి ఎడమ అర చేతితో కింద పట్టుకొని కుడి అరచేతితో పైన పట్టుకుని

తదంగ కలశ పూజాం కరిష్యే..
శ్లో. కలశస్య ముఖే విష్ణుః కంఠే రుద్రస్సమాశ్రితః
మూలే తత్ర స్థితో బ్రహ్మా మధ్యే మాతృ గణాస్మృతాః
కుక్షౌతు సాగరాస్సర్వే సప్త ద్వీపా వసుంధరా
ఋగ్వేదోధ యజుర్వేదో స్సామవేదో హ్యధర్వణః
అంగైశ్చ సహితాస్సర్వే కలశాంబు సమాశ్రితాః
గంగేచ యమునేచైవ గోదావరి సరస్వతీ
నర్మదా సింధు కావేరి జలేస్మిన్ సన్నిధిం కురు
ఆయాంతు శ్రీ మహా గణాధిపతి పూజార్థం దురితక్షయ కారకాః

(కొంచెం కలశం లోని జలమును పూజా ద్రవ్యాల మీద చల్లుతూ) పూజాద్రవ్యాణి (దేవుడి మీద చల్లి ) దేవం (తమ మీద చల్లుకుని) ఆత్మానం సంప్రోక్ష్య.

శ్లో. వక్రతుండ మహాకాయ కోటి సూర్య సమప్రభ అవిఘ్నం కురుమే దేవ సర్వ కార్యేషు సర్వదా॥

1. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- ధ్యాయామి – ధ్యానం సమర్పయామి. (ఒక పుష్పమును దేవుడి/దేవి వద్ద వుంచవలెను)
2. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- ఆవాహయామి (ఆహ్వానిస్తూ ఒక పుష్పమును దేవుడి/దేవి వద్ద వుంచవలెను)
3. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- రత్న సింహాసనం సమర్పయామి (కొన్ని అక్షతలు సమర్పించవలెను)
4. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- పాదయోః పాద్యం సమర్పయామి ( పుష్పంతో నీరు దేవుడి/దేవికి పాదములు కడగాలి – కడిగినట్టు భావించాలి )
5. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- హస్తయోః అర్ఘ్యం సమర్పయామి (పుష్పంతో నీరు దేవుడి/దేవికి చేతులు కడగాలి – కడిగినట్టు భావించాలి )
6. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- ముఖే ఆచమనీయం సమర్పయామి (పుష్పంతో నీరు దేవుడి/దేవికి ముఖం కడుగుటకు ఇవ్వాలి ).
7. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- మధుపర్క స్నానం కరిష్యామి రూపేణ అర్ఘ్యం సమర్పయామి (పుష్పంతో నీరు దేవుడి / దేవికి మధుపర్క స్నానానికి సమర్పించాలి)
8. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- శుద్ధోదక స్నానం సమర్పయామి. (పుష్పంతో నీరు దేవుడి. దేవికి స్నానం చేస్తున్న భావన చేస్తూ సమర్పించాలి)
9. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- వస్త్ర యుగ్మం సమర్పయామి – వస్త్ర యుగ్మం రూపేణ అక్షతాన్ సమర్పయామి (వస్త్రము అలంకరిస్తున్న భావన చేస్తూ అక్షతలు సమర్పించాలి).
10. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- ముఖ ధారణార్థం తిలకం సమర్పయామి (కుంకుమ ధారణ చేయాలి).
11. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- యజ్ఞోపవీతం సమర్పయామి – యజ్ఞోపవీతార్ధం అక్షతాన్ సమర్పయామి (అక్షతలు వేయాలి).
12. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- శ్రీ గంధాం ధారయామి – (గంధం సమర్పించాలి).
13. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- సర్వాభరణాన్ ధారయామి (అక్షతలు సమర్పించాలి).
14. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- సమస్త పరిమళ పత్ర పుష్పాణి సమర్పయామి (పువ్వులు/ అక్షతలు సమర్పించాలి).
15. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- (యథా శక్తి మన ఇష్ట దైవము యొక్క మంత్ర జపమును, అష్టోత్తర శత నామాన్ని, కాని లేదా ప్రార్థన శ్లోకమును గాని చదువుకొన వలెను.

• ఓం సుముఖాయ నమః,
• ఓం ఏకదంతాయ నమః,
• ఓం కపిలాయ నమః,
• ఓం గజకర్ణాయ నమః,
• ఓం లంబోదరాయ నమః,
• ఓం వికటాయ నమః,
• ఓం విఘ్నరాజాయ నమః,
• ఓం ధూమకేతవే నమః,
• ఓం గణాధ్యక్షాయ నమః,
• ఓం ఫాలచం ద్రాయ నమః,
• ఓం గజాననాయ నమః
• ఓం వక్రతుండాయ నమః,
• ఓం శూర్పక ర్ణాయ నమః,
• ఓం హేరంభాయ నమః,
• ఓం స్కందపూర్వజాయ నమః,
• ఓం గణాధిపతయే నమః.

షోడశ నామ పూజా సమర్పయామి

16. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- ధూపమాఘ్రాపయామి (అగరుబత్తి వెలిగించి దేవుడికి/ దేవికి చూపించాలి)
    17. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- దీపం దర్శయామి (దీపం చూపించాలి).
    18. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- నైవేద్యం సమర్పయామి (నివేదనార్పణా విధి: 

నివేదన చేయు పదార్థముల చుట్టూ గాయత్రి మంత్ర స్మరణ చేస్తూ
ఓం భూర్భువస్సువః తత్స వితుర్వరేణ్యం భర్గో దేవస్య ధీమహి ధియోయోనః ప్రచోదయాత్ (అంటూ కొంచెం జలమును చిలకరించి)
సత్యం త్వర్తేన పరిషం చామి (మూడు సార్లు పుష్పముతో గాని, ఉద్ధరిణితో గాని అన్నింటి చుట్టూ సవ్య దిశలో (ఎడమ నుండి కుడి వైపుకు ) తిప్పాలి.
అమృతమస్తు (నైవేద్యం పై జలమును వుంచి) అమృతోపస్తర ణమసి (అదే నీటిని దేవుడి / దేవి వద్ద ) ఉంచాలి.
దిగువ మంత్రములతో భగవంతునికి ఆరగింపు (తినిపిస్తున్నట్టు – బొటన వేలు, మధ్య వేలు, ఉంగరం వేళ్ళతో ) చూపవలెను.
ఓం ప్రాణాయ స్వాహా—ఓం అపానాయ స్వాహా—ఓం వ్యానాయ స్వాహా—ఓం ఉదానాయ స్వాహా—ఓం సమానాయ స్వాహా—ఓం పరబ్రహ్మణే నమః — అంటూ నివేదించవలెను.
ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- తాంబూలం సమర్పయామి – తాంబూలం రూపేణ అక్షతాన్ సమర్పయామి. (తాంబూలం చూపించుట కానీ, అక్షతలు గాని సమర్పించాలి).
ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- కర్పూర ఆనంద నీరాజనం సమర్పయామి (కర్పూర హారతి ఇవ్వాలి).
ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- మంత్ర పుష్పం సమర్పయామి (అక్షతలు, పువ్వులు సమర్పించవలెను).
ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- నమస్కారం సమర్పయామి (ఆత్మ ప్రదక్షిణ నమస్కారములు చేయవలెను)

శ్లో యానికానిచ పాపాని జన్మాంతర క్రుతానిచా
తాని తాని ప్రణశ్యంతి ప్రదక్షిణం పదే పదే
పాపో౽హం పాప కర్మాహం పాపాత్మా పాప సంభవ
త్రాహి మాం నరకాత్ ఘోరాత్ శరణాగత
అన్యధా శరణం నాస్తి త్వమేవ శరణం
తస్మాత్ కారుణ్య భావేన రక్ష రక్ష గణాధిప

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- గీతం శ్రావయామి, నృత్యం దర్శయామి, ఆందోళిక నారోహమావహయామి, అశ్వా నారోహమావహయామి, గజనారోహమావాహయామి
ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- సమస్త శక్త్యోపచారాన్, రాజ్యోపచారాన్, భక్త్యోపచారాన్, దేవ్యోపచారాన్ సమర్పయామి.
(అంటూ అక్షతలు సమర్పించవలెను).
అనయా, యథా శక్తి, మయా కృత ధ్యానావాహనాది షోడశోపచార పూజాయచ – శ్రీ విఘ్నేశ్వర దేవతా సుప్రసన్నా, సుప్రీతా వరదో భవతు.
ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- (మనం యథా శక్తి చేసిన పూజలకు భగవంతుడు ప్రీతి చెంది మన కోరికలను తీర్చి, మనలను కాపాడాలని కోరుకుంటూ ) కాయేన వాచా మనసేంద్రియై ర్వాబుద్ధ్యాత్మనావా ప్రకృతేః స్వభావాత్ కరోమి యద్యత్ సకలం పరస్మై నారాయణాయేతి సమర్పయామి
ఉద్వాసన
‘ఓం యజ్ఞేన యజ్ఞ మయజంత దేవాః
తాని ధర్మాణి, ప్రథమాన్యాసన్
తేహ నాకం మహిమానస్సచంతే
యత్ర పూర్వే సాధ్యా స్సంతి దేవాః

శ్లో॥ యస్య స్మృత్యాచ నామోక్త్యా తపః పూజా క్రియాదిషు: న్యూనం సంపూర్ణతాం యాతి సద్యో వందే తమచ్యుతం
మంత్ర హీనం క్రియాహీనం భక్తిహీనం గణాధిప, యత్పూజితం మాయాదేవ పరిపూర్ణం తదస్తుతే,
అనయా ధ్యానమావాహనాది షోడశోపచార పూజాయాచ భగవాన్సర్వాత్మక శ్రీ గణపతి దేవతా స్సుప్రీతో సుప్రసన్నా వరదో భవతు.
శ్రీ వినాయక ప్రసాదం శిరసా గుహ్ణామి. నమస్కరించి స్వామి వద్ద నున్న అక్షతలు తీసి తలపై వేసుకొని ప్రసాదమును (అనగా అక్షతలు మాత్రమే) స్వీకరించ వలెను.